چگونه کودکانی پرسشگر تربیت کنم؟
- نکنه سوالم ابلهانه باشه!
- یه وقت بچه ها بهم نخندن
- حالا خوب نیست این سوال رو بپرسم با خودش میگه با این سنش این موضوع را نمیدونه.
- خدایا چرا نمیتونم سوالمو بپرسم
شاید شما هم زمانی در جمع بوده اید که نتوانسته باشید سوال خود را بپرسید. پرسشگری منجر به پیشرفت توان فکری،تجزیه وتحلیل مسایل، افزایش خلاقیت و ..... می شود اما متاسفانه برخی والدین از همان ابتدا واکنش نامناسبی به سوالات کودک می دهند. از قبیل: به شما ربطی نداره، هنوز برات زوده درباره این چیزا بدونی بچه، دفعه اخرته این سوالو میپرسی و....
امیدوارم با مطالعه این مقاله شیوه های صحیح پرورش کودکی پرسشگر و متفکر را بیاموزیم.
چگونه کودکان را تشویق کنیم تا سوال بپرسند.
کودکان طبیعتا کنجکاو و شوخ طبع هستند. پرسیدن، راه بسیار خوبی برای تقویت مهارت های تفکر انتقادی کودکان است. تمرین پرسشگری می تواند برای شما و فرزندتان بسیار چالش برانگیز باشد به شرطی که محیطی امن ایجاد کنید تا فرزندتان بتواند سوالات خود را به راحتی بپرسند و درباره موضوعات مختلف کنجکاوی کنند. کودکان را تشویق کنید تا در موقعیت های مختلفی مانند خانه، مدرسه،مراکز مذهبی، اجتماع، مراسم ها و در شرایط گیج کننده سوال بپرسند.
بخش اول: پرسش در خانه
1- اجازه بدهید کودکان کنجکاوی کنند.
بزرگسالان اغلب جهان را روشن و واضح می بینند اما کودکان اغلب برای بار اول بسیاری چیزها را می بینند و اتفاقاتی را تجربه می کنند. این باعث کنجکاوی، تعجب و شگفتی کودکان می شود. فرزندتان از روی کنجکاوی سوال می پرسد نه برای اذیت کردن.
فرزندتان را تشویق کنید سوال بپرسد و در هنگام پاسخ دادن به آنها خودتان را با گفتن جملاتی نظیر: « ووه ! خیلی جالب بود. تو باید پسر خیلی کنجکاوی باشی» مشتاق نشان دهید. و سپس پاسخ سوال را دهید. این به کودک شما کمک میکند خودش را یک پرسشگر ببیند.
سوالات کودک را به عنوان فرصتی برای ارتباط با آنها در مورد مسایلی که دوست دارند، در نظر بگیرید.
2 - به کودکان اجازه دهید از علت وقایع « چرا....؟» سوال بپرسند.
اگرچه ممکن است این سوال برای بعضی بزرگسالان ناامید کننده باشد امابرای کودکان مهم است که از علت بروز برخی وقایع سر در بیاورند. به عنوان مثال اگر از فرزندتان بخواهید کاری را انجام دهد ممکن است کنجکاو شوند که چرا باید آن کار را انجام دهد ویا به شکلی که شما می گویید رفتار کند. به آنها اجازه پرسیدن اینگونه سوالات را بدهید.
برای کودکان مهم است که بدانند چرا اتفاقاتی رخ می دهد، چرا یادگیری مهم است؟ به یاد داشته باشید به یافتن پاسخ این سوالات برای کودک شما مهم است.
اگر جواب سوالی را نمی دانید خیلی راحت این را بگویید. فرزندتان را تشویق کنید که با هم جواب آن را پیدا کنیدو به این طریق می توانید به آنها بیاموزید که از طریق چه منابعی می توانند پاسخ پرسش های خود را بیابند. و چگونه باید از آن منابع استفاده کنند.
3- برای سوالات فرزند خود ارزش قائل شوید.
اگر به سادگی از پرسش های کودک خود ناامید یا اذیت می شوید، او ممکن است حس کند پرسیدن کار بدی است که منجر به ناراحتی شما شده است. اهمیت پرسشگری را با ارائه پاسخ های دلگرم کننده به آنها نشان دهید. این کار کودک شما را تشویق می کند آزادانه سوال بپرسدو از کنجکاوی اش لذت ببرد. اگر فرزندتان در یک زمان ناخوشایند سوال پرسید، قول بدهید که نگاهی می اندازید و دفعه بعد به آنها جواب می دهید. مطمئن باشید که این کار را انجام دهید، اگر فراموش می کنید در تلفن همراهتان آن را یادداشت کنید.
4- سوالات خود را برای کودکان مطرح کنید.
پرسش های شما برای تکمیل پرسش های کودکان به آنها را کمک می کند. اگر فرزند شما سوالی پرسید شما هم سوالی تکیملی بپرسید.این عمل می تواند منجر به ایجاد کنجکاوی و یا حتی یافتن پاسخ های خلاق می شود. سوالات متداول می تواند به پیشرفت اجتماعی،عاطفی و پیشرفت های شناختی فرزندتان کمک کند.
شروع پرسشگری با فرزندان
در مورد فعالیت های خاصی سوال کنید. اگر شما مشغول بازی با قطار هستید بپرسید: « چرا از قطار استفاده می کنیم؟» قطار ها کجا می روند؟»
اگر کودک شما پرسید:« چرا این بچه گریه می کند؟» از او بپرسید: به نظر تو چرا این بچه گریه می کند و ناراحت است؟ بعد می توانید ادامه دهید چه چیزایی تو را ناراحت می کنه؟
بخش دو: ایجاد محیطی امن برای یادگیری
1-محیطی امن ایجاد کنید.
بچه ها را مطمئن کنید که پرسیدن کار خوبی است و هیچ کس حق قضاوت و و انتقاد از این کار انها را ندارد. مخصوصا برای کودکان خجالتی و نا راحت اهمیت دارد که بدانند هیچ سوال غلطی وجود ندارد. از تصحیح یا بازخورد بد به سوالات آنها پرهیز کنید. به آنها یادآوری کنید پرسیدن سوال درباره چیز هایی که نمی دانند کار درستی است. ( ندانستن عیب نیست نپرسیدن عیب است)
بقیه بچه ها ممکن است بگویند این سوال احمقانه ای است. به فرزندانتان خاطر نشان کنید که هر سوالی قابل احترام است.
2- به سوال پرسیدن هم جایزه دهید.
کودکان اغلب به خاطر دادن جواب درست تشویق می شوند نه به خاطر پرسیدن سوالات خوب. بر تشویق پرسشگری هم تمرکز کنید. به پرسش های خوب هم جایزه بدهید حتی اگر یک تشویق کلامی باشد. بچه های بفهمند که به خاطر نزدیک شدن به سوالات کنجکاوانه هم جایزه می گیرند نه فقط به خاطر گرفتن نمرات بالا در آزمون . این می تواند تقویت کننده سطح بالاتر فعالیت های تفکر و درک باشد.
به عنوان مثال گفتن من دوست دارم که شما سوال می پرسید. بیایید این موضوع رابیشتر بررسی کنیم. همچنین می توانید بگویید: ووه این سوال عالیه!
3- اجازه دهید کودکان به سوالات فکر کنند.
ممکن است در ابتدا کودکان کمی برای پرسیدن دست و پا بزنند. خب مشکلی نیست. اجازه بدهید مدتی فکر کنند. می توانید زمان مشخصی را برای هر فرد در نظر بگیرید و هر کس زود تر سوال پرسید و تعداد سوالات بیش تری پرسید برنده شود.
در ابتدا محدودیت زمانی قرار ندهید و اجازه دهید فرزندتان هر چه قدر زمان نیاز دارد به سوالات خود فکر کند.
4- با سوالات شرم آور روبه رو شوید.
کودکان اغلب سوالاتی می پرسند که والدین شرم آور و نامناسب می دانند مخصوصا در جمع ، سوالاتی نظیر: چرا این دختر روی صندلی چرخدار است؟ چرا رنگ پوست این مرد با ما فرق می کند؟ و... کودکتان را به خاطر پرسیدن چنین سوالاتی خجالت زده نکنید زیرا ممکن است حس شرمندگی، گناهکاد بودن پیدا کنند و به خاطر پرسیدن خجالت زده شوند. به جای آن، به طور واقعی و بدون اینکه فرزندتان حس بدی پیدا کند به آن پاسخ دهید. می توانید بگویید بعضی مردم با تو فرق می کنند. یه سری عینک دارند، بعضیا موهاشون فرفریه، رنگ چشماشون فرق می کنه،رنگ پوست هم همینطور، اما در اصل انسانیت همه مثل هم هستند و با تو فرقی ندارند.
5- از ارائه نمونه خودداری کنید.
اگرچه ممکن است حس کنید با مثال زدن می توانید به ایجاد سوالات در ذهن آنها کمک کنید، این کار کودکان را به مسیر خاصی هدایت می کند. شما باید به دنبال ایجاد سوالاتی ذاتی بدون هیچ محدودیتی برای آنها باشید. ممکن است کمی به سختی این کار را انجام دهد اما این طبیعی است. اگر از شما خواست کمکشان کنید بگویید سوال شما می تواند با چه ؟ چرا؟ و چگونه؟ شروع شود.
همچنین می توانید بگویید من میخواهم چیزی که شما پیدا می کنید را بشنوم. سوالتان نیازی به هیچ دستورالعملی ندارد. با خیال راحت هر سوالی خواستید بپرسید.
بخش سه: کار گروهی برای سوال زایی.
1- کودکان را به چند گروه تقسیم کنید.
کارگروهی می تواند کودکان به فعالیت تشویق کند. بیان کم ایده ها ، خلاقیت کم، سختی در شروع کار همه اینها طبیعی است و به گروه ها فشار نیاورید. فعالیت را به انها یاداوری کنید و بخواهید که به کار خود ادامه دهند.
هر کودک را بدون ایجاد فشار، تشویق کنید تا به اعضای دیگر تیم کمک کند. درخواست های مشارکت برای رسیدن به نقطه خاصی را مطرح نکنید. این می تواند منجر به ایجاد استرس ، اضطراب و خجالت کودکان شود.
2- کودکان را درباره موضوعات جدید تشویق کنید.
وقتی یک موضوع جدید بیان می شود از کودکان بپرسید چه سوالاتی را در پایان این بخش می خواهید بپرسید. کودکان را تشویق کنید درباره مواد و چیز های جدید کنجکاوی کنند.
برای مثال اگر شما یک فعالیت علمی را انجام می دهید بچه ها ممکن است بپرسند، چه زمانی از این استفاده می کنم؟ این به من کمک میکنه علوم رو بهتر بفهمم؟ آیا میتونم در زمنیه های دیگری هم ازش استفاده کنم؟
3- جالبش کنید.
بچه ها بازی را دوست دارند. پس سوالاتی را در حین بازی بپرسید. اجازه دهید کودکان از پرسیدن سوال هیجان زده شوند. سعی کنید مشکلی را با پرسیدن سوال از گروه حل کنید. مثلا: میتونی سوال باز پاسخ و بسته پاسخ بپرسید؟ چگونه میتونید اطلاعات بیشتری را از طریق پرسیدن یک سوال به دست بیارید؟
کودکان را از جواب دادن سریع به سوالات منع کنید. تمایل طبیعی کودکان است که برای سوالات پاسخی را سر هم کنند. این رفتار را متوقف کنید و آنها را به پرسیدن سوالات بیشتر برای رسیدن به جواب کامل راهنمایی کنید. بگویید ما هنوز در مرحله پاسخدهی نیستیم، فعلا تنها کاری که باید بکنیم تمرکز برای پرسیدن سوال است.
نویسنده:
مترجم: محمد ولی حسنی
منابع:
- ↑ http://www.scholastic.com/parents/resources/tip/daily-tips/encourage-your-child-to-ask-why-questions
